Professor Trommeldikkus waai weg

Professor Trommeldikkus gee ’n lang gaap en maak sy oë oop. Dit is al wragtig weer Maandag. Die dae vlieg regtig verby. Dit voel regtig asof dit net gister Vrydag was. Gelukkig is dit nog vakansie, so hy hoef nie klas te gee nie. Hy sug en spring van die boomtak af waarop hy gelê het.

Nou dink jy dalk: O, gaats! Professor Trommeldikkus gaan die grond baie hard tref. So hard dat die mense in Amerika gaan dink dis ’n aardbewing.

Ek bewonder jou verbeelding, maar jy is heeltemal verkeerd. Professor Trommeldikkus is defnitief nie só dik dat die aarde bewe as hy val nie. Nee, Professor Trommeldikus lyk soos die “i” in sy naam, net baie langer. Hy weeg byna niks nie. As hy uit die boom spring, dan sweef hy tot onder. Behalwe, as die wind hom wegwaai… en dit is presies wat vandag gebeur.

Nou wil jy seker weet: Wat op dees aarde het hy in die boom gemaak? Wel, hy bly in die boom. Ja, maar hoekom blý hy in die boom? Want hy wil. Dis mos nou maklik.

Terug na Professor Trommeldikkus. Hy is besig om saam met die droë blare en stof tussen die boomtakke deur te “vlieg”. Hy lyk so kalm soos badwater. Hy koes nie eers vir die boomtakke nie. Dit is mos nie die eerste keer wat so iets gebeur nie. Hy wéét hy is so maer die wind gaan hom nooit in ’n tak vas waai nie. Gewoonlik waai die wind hom so 100m en dan is hy weer op die grond. Dis nou maar pas dertig meter, so alles loop nog goed. Professor Trommeldikkus vou sy hande agter sy kop en maak sy oë toe. Hy kan net sowel slaap terwyl hy wag vir die wind om hom neer te sit.

’n Mens kan heeltemal verstaan dat Professor Trommeldikkus nog bietjie wou slaap. Maar hy moes regtig eers sy graad in Windkunde aangewend het om uit te werk hoe sterk die wind waai. Dalk moes hy ook sy graad in Basiese Logika gebruik het om te besef dat dit nie ’n vreeslike goeie idee is om in die middel van die lug te slaap nie.

Toe Professor Trommeldikkus uiteindelik sy oë weer oopmaak, sweef hy nog steeds saam met die droë blare en stof in die lug rond. Onder hom strek die Vrystaat se welige grasvlaktes en die son sit eensaam in die oop blou lug. Daar is nie ’n boom in sig nie. Dit kan nie wees nie. Hy droom seker. Skielik waai daar ’n astrante stofkorrel in sy oog. Dis vrek seer. Nee, hy droom definitief nie!

“AATISHOE!” Om alles te kroon het hy nou hooikoors van die stof.

Professor Trommeldikkus kyk om hom rond en probeer dink waar hy is. Hy kyk en kyk, maar al wat hy sien vaal gras en doer in die verte klein bloubergies. Daar is niks wat hy kan herken nie. (Dit is heeltemal verstaanbaar, veral as ’n mens daaraan dink dat Professor Trommeldikkus Geografie op skool gedruip het.)

“AAATISHOEEE!” Professor Trommeldikkus begin paniekerig raak en dit maak dat hy erger nies.

“AAAAAATTISHOEEEE!!” Hy knyp sy neus met sy vingers toe en probeer die nies keer, maar dit werk nie. Al wat gebeur is dat hy nou snotterige vingers het.

“AAAAAAAAAAAATTTTIIIIISSSSSHHHHOOOOEEE!!!!!!!”

“Shoe, ’n mens sit mos darem ’n hand voor jou mond as jy nies, jou ongemanierde skobbejak!” sê ’n stem uit die lug bokant hom.

“AAAA –“  Professor Tromeldikus skrik so groot hy vergeet sommer van sy nies. Bokant hom sweef ’n baie groot en baie vies voël..

“Jy het my amper heeltemal van koers af genies! Het jou ouers nie vir jou maniere geleer nie?”

“Ag, ekskuus! Ek is baie jammer.” Professor Trommeldikus voel opreg jammer.

Die voël met die blink swart vere skud sy kop en snuif: “Gmf!” Dan is dit of hy vir die eerste keer besef hy praat met ’n vlieënde man. “Wat op dees wolke maak jy in die lug?”

Professor Trommeldikkus sug. Dis nooit lekker as jy jou vernederende stories moet oorvertel nie.

“Ek het aan die slaap geraak en nou weet ek nie waar ek is nie,” brom hy.

“HAHAHAHA!”

Dat die voël nog die vermetelheid het om vir hom te lag!

“Jy is in die land waar die voëlkoning heers”

Professor Trommeldikkus bedank die voël vir die inligting. Nou weet hy darem waar hy is. Net jammer hy weet nie wáár die voëlkoninkryk is nie.

Die voël lag weer. “Tussen die bergpieke tussen die vallei en die lug – daar woon die voëkoning. Hy sal jou help om jou pad terug te kry.”

Met ’n kragtige flap van sy vlerke, is die groot swart voël weg.

Agter die berge tussen die lug en die vallei – daar woon die voëlkoning. Nee, dis nie reg nie. Tússen die pieke, tussen die vallei en die lug – dáár woon die voëlkoning. Wat beteken dit? Dit maak mos glad nie sin nie! Hoe kan iets tussen die vallei en die lug wees? Gelukkig is Professor Trommeldikkus nie sommer net ’n gewone mens nie. Hy is nie ’n professor vir niks nie. Hy weet wat dit beteken.

Hy glimlag in sy noppies en pluk, sommer so in die verbyvlieg, ’n groot blaar van ’n piesangboom af. Nou dink jy seker piesangbome in die Vrystaat? Dit kan eenvoudig nie wees nie. Wel, jy is heeltemal reg. Daar groei nie piesangbome in die Vrystaat nie. Arme Professor Trommeldikkus het nou al so ver gewaai dat hy al lankal verby die Vrystaat is en homself nou in KwaZulu-Natal bevind. En piesangs is mos tropiese bome en kom volop hier voor. Professor Trommeldikkus is regtig slim, hy gebruik die piesangblaar soos die roer van ’n boot om hom in die rigting van die grootste twee pieke te stuur. Hierdie keer doen hy moeite om die windspoed van die wind te bereken. Professor Trommeldikkus leer darem uit sy foute. As alles goed loop, is hy voor 10 uur by die huis.

Ongelukkig vir arme Professor Trommeldikkus is die wind nie baie betroubaar nie en waai dit soms vinnig en soms stadig. 10 uur kom en gaan sonder dat hy die paleis van die voëlkoning bereik het. 12 uur kom en gaan en Professor Trommeldikkus is honger. (Dis weereens baie verstaanbaar; hy het gisteraand laas geëet.)

Uiteindelik bereik hy die twee bergpieke. En raai? In die middel van die twee pieke hang ’n reusagtige nes van boomstompe en wol, wat met dik kabels aan die kranse vasgemaak is.

Kan jy dit nou glo? Tussen die twee bergpieke, tussen die vallei en die lug – daar hang die nes! En in die bek van die nes sit die blink swart voël wat Professor Trommeldikkus vroeër die oggend gesien het.

“Wel gedaan, Professor Trommeldikkus! Jy het my woning gekry.”

“Jy! Nou is ek eers jammer dat ek op u koninklike voëlheid genies het!” sê Professor Trommeldikkus verleë.

“Hahahah! Jy is ’n ander soort mens Professor Trommeldikus! Ek was baie vies vir jou en wou jou straf vir jou ongemanierdheid. Daarom het ek jou nie van die begin af gehelp nie. Kom, laat ek jou huis toe stuur.”

Die voëlkoning vlieg op en gee ’n paar harde flappe met sy vlerke. Dit word ’n harde rukwind wat Professor Trommeldikkus heeltemal onderste-bo waai. Skaars het hy tot tien getel of hy is terug by sy boom.

Professor Trommeldikkus is so deurmekaar gewaai dat hy eers ’n rukkie op die gras onder die boom gaan sit en probeer om sy arms en bene te ontknoop. Omdat hy so dun is het die sterk wind hom gekoek en geknoop dat hy soos ’n gekoekte bondel wol lyk. Toe hy uiteindelik al die knope en kinkels uit het, staan hy op en gaan gooi vir homself van sy Smul-En-Lip-Lek-Lekker-Ontbytgraan in vir middagete.

Van daardie dag af slaap Professor Trommeldikus met ’n veiligheidsgordel om hom. En elke aand voor hy gaan slaap, dan drink hy ’n anti-hooikoors pil om te keer dat hy nie perongeluk in sy slaap begin nies nie!

Nina se vellie-avontuur

Met hangskouers en effe te groot vellies stap Nina sleep-sleep deur die veld. Sy verlang na die stadsliggies, na die dae toe haar ouers nie so besig was nie en na haar pophuis. Die pophuis met die baie vensters en pienk mure, dié pophuis wat veroorsaak het dat sy en oupa Jan nou so vassit. As oupa Jan net vir haar ‘n pophuis wil koop, sal sy ‘n baie lekkerder tyd hier op die plaas hê. Maar nee! Soos Oupa sê, “Hier op die plaas werk ons vir wat ons wil hê. Geld groei nie op bome nie, Nina!”

Terwyl Nina nog so hartseer loop en dagdroom, hoor sy ‘n vreemde geskree van iewers in die veld. Nina skrik haar yskoud! Sy wil omdraai en terughardloop huis toe, maar oupa Jan sê as mens vellies wil aantrek, moet mens ook braaf kan wees. Stadig en op haar tone sluip Nina nader aan die geluid. In die veld lê n groot kunsmissak.

Maar…daar roer iets in die sak!

Met oë toegeknyp maak Nina die sak versigtig oop en spring dan terug, bang vir wat uit die sak gaan klim. Maar voor haar is geen monster nie, maar ‘n groot, groenoog, babavlakvarkie.

Die skaamtelose, nuuskierige agie spring sommer op Nina se skoot en nét daar besef sy dat haar dae van alleen wees op die plaas verby is. 

Sy het nou vir Fanie die vlakvark!

Fanie was goed vir Nina. Hulle het elke oggend in die veld ontmoet en gesels tot die son sak. Hy het haar vertel hoe hy in die kunsmissak beland het en sy het hom vertel van haar vakansie op die plaas.

Eendag, terwyl Nina arms agter haar kop en Fanie pooitjies in die lug onder die maroelaboom lê, stop Fanie vir Nina in die middel van haar sin. “Nina, vergeet nou eers van jou pophuis… hier is ‘n groot probleem op die plaas!”

Met groot oë luister Nina na elke woord wat Fanie sê, geskok oor wat sy hoor spring sy sommer op.

“Fanie, dit is verskriklik! Ek het nie geweet dat daar nog diere soos jy is nie, ons moet hulle red van al die rommel. Kom ons gaan help hulle nou dadelik!”

Vellies, sonskerm op hulle neuse en kruiwa aan die stoot, loop Nina en Fanie veld toe. Twee maatjies op ‘n missie om die plaas en so ook die wêreld ‘n beter, skoner en veiliger plek te maak. Soos hulle stap, sing hulle… 

Trippe trappe trone 
Kom saam, ons red die verlore 
Roer, want hier is plek vir jou in ons drome 
Wikkel, wapper of waai, moet nie waag om te wag 
Ons gee almal n tweede kans om lag

Vinnig leer Nina dat die grootmenswoord ‘Besoedeling’ rêrig so gevaarlik is soos wat die tannie op die nuus gewaarsku het. 

Eerste was dit Kallie die kalf wat vasgevang was in ‘n kraaines van gekoekte toue. Daarna Hessie die haas wat nou op een been hop oor ‘n stukkie glas in haar linkerpoot. Snoekie die skaap se ‘Mêêê’ is skoon hees van ‘n stukkie lekkergoedpapier wat in haar keel vasgesit het. 

Vossie die vark se stertjie wil nie meer krul nadat dit vasgevang was in een van die weggooikartonne nie en Minkie die muis en haar drie babas sit nou sonder ‘n huis nadat haar stukkie veld in ‘n rommelhoop verander het.

Ontsteld gooi Nina al die rommel in haar kruiwa, hartseer oor hoe dit al die diere seegemaak het. 

Met ‘n huppel in hulle stap en groot glimlagte op hulle gesigte stap Nina en al haar nuwe maatjies terug huis toe. Die kruiwa loop behoorlik oor van rommel en die plaas is nou weer veilig. Almal sing… 

Trippe trappe trone 
Ons is gered maar was eers verlore 
Nou kan ons weer leef soos van tevore 
Wikkel, wapper en waai! Ons het lank gewag 
En nou kan ons almal uit ons magies uit lag.

Oupa Jan en ouma Marie was spierwit geskrik toe hulle hoor van al die rommelgoed op die plaas en besluit toe net daar dat hulle van nou af meer sal oplet oor waarheen al hulle rommer gaan en sal begin herwin.

Daardie aand het Nina met ‘n groot glimlag in die bed geklim. 

Sy het nie meer na die stad se liggies en haar pophuis verlang nie. Sy het vandag geleer dat daar groter probleme in die wêreld is, probleme wat groter is as haar eie geluk.

Die probleme stel ander in gevaar… en van nou af sal sy help om dit op te los.

Die volgende oggend staan Nina dou voor dag op, selfs voor die haan se kraai! Sy is reg vir n nuwe dag vol avonture saam Fanie en haar nuwe maatjies. Soos sy buitetoe stap, hoor sy ‘n gegiggel en ‘n gefluister. Reg voor die voordeur staan oupa Jan met ‘n glinster in sy oë. “My liewe Nina, nie net het jy gewerk vir wat jy wil hê nie, jy het sommer ander in die proses gehelp; vir my en Ouma en sommer die hele plaas ook. Ek is baie trots op jou! Jy verdien die nuwe pophuis.”

Nina kan nie haar oë glo nie! Voor haar is die mooiste pophuis wat sy al ooit gesien het. Groot en so kleurvol soos ‘n reënboog pronk ‘n pophuis so mooi soos ‘n kasteel …en alles is uit rommel gebou!”

Nina hardloop die pophuis giggelend binne, opgewonde om elke hoekie te verken. Toe sy om die draai kom, sit al haar nuwe maatjies daar. Kallie, Hessie, Snoekie, Vossie en Minkie sit in ‘n kring en geniet ouma Marie se lekker melktert. Dis toe dat Fanie langs haar kom staan en vra, “So Nina, hoe gaan ons vandag die wêreld ‘n beter plek maak…?”

Nina se vellie-avontuur – Merize Beukes
Derde prys (hoërskool) in Storiewerf se skryfkompetisie 2021

Die fontein van kristal

ʼn Verwerking van die Switserse verhaal “The Crystal fountain”

Ver op ʼn berg staan die groot kasteel
van ʼn koning met baie mag
maar sy dogter, Magriet, bring hom veel verdriet
want sy hou net te veel van lag.
As ʼn prins van ver oor die berge kom
om te vra na Magrietjie se hand
raak hy vinnig benoud, want sy vind altyd fout
met sy klere, of ʼn skewe tand.

Magriet lag

“O my magtig!” lag prinses Magriet hard toe daar een middag alweer ʼn prins voor die paleis se groot hekke staan. “Kyk net sy groot ore! Dit lyk asof hy enige tyd gaan opstyg!”

Die koning sug. Een van die dae gaan daar nie meer ʼn prins op die aardbol oor wees wat sy dogter nie beledig het nie.

 “Magriet, probeer tog hierdie keer om nie die prins sleg te sê nie. Hy het baie ver gereis om jou te kom sien. ”

Magriet lag so lekker dat sy nie eers hoor wat haar pa sê nie. Sy beveel die hekwagters om die hekke oop te maak en die prins in te laat.

“Goeie dag, o beeldskone Margareta,” sê hy toe hy voor Magriet staan. “Wat ʼn groot eer om u uiteindelik voor oë te hê. Ek, prins Boudewijn die tweede, kom van ver om u om u hand te vra.”

Hy haal sy hoed af en buig diep. Magriet kan haar lag nie inhou nie.

“Prins Boudewijn? Dit is die snaaksste naam wat ek al ooit gehoor het! En is jy nie ʼn bietjie jonk om sulke groot woorde te gebruik nie? Dit is mos net oumense wat so praat!”

Magriet hou haar maag vas soos sy lag. Hoe meer sy lag, hoe rooier word prins Boudewijn se gesig, tot hy uiteindelik in skaamte die paleis verlaat.

Die volgende dag daag daar weer ʼn prins by die paleis op. Hy ry op ʼn spierwit perd en dra ʼn rooi mantel van duur fluweel.

“Magrietjie,” probeer die koning maar weer om haar in toom te hou, “Prins Wilhelm is ʼn baie ryk en beroemde prins. Ek wil nie hê jy moet ons naam by hom ook deur die modder sleep nie.”

Tot die koning se verbasing nooi Magriet die prins vriendelik in en laat hom saam met haar eet. Hy gee vir haar pragtige geskenke: Egte satynskoene, botteltjies met lekkerruikgoed en ʼn hele klomp lekkernye. Net toe die koning begin ontspan en dink dat Magriet miskien van die prins hou, bars sy skielik uit van die lag. Die koning en Prins Wilhelm kyk vraend na mekaar.

“Liefste Magriet,” vra prins Wilhelm bekommerd, “wat is dan so snaaks?”

“Jou neus,” lag Magriet, “ek sien nou eers hoe krom dit is!”

Die koning laat sak sy kop in skaamte. Hoe sal Magriet ooit ʼn man kry as sy so tekere gaan? Prins Wilhelm staan woedend op en storm by die paleis uit.

So gaan dit elke keer as daar ʼn prins opdaag om na Magriet se hand te vra. Elke keer vind sy om die prins oor te spot, en elke keer storm hy met ʼn rooi gesig by die paleis uit.

Op ʼn dag gaan stap Magriet ʼn entjie in die woud om weg te kom van nóg ʼn simpel prins. Daar loop sy toe ʼn jong man raak wat besig is om hout bymekaar te maak. Behalwe vir die feit dat hy nie ʼn ryk prins is nie, kan sy geen fout in hom vind nie. Hy is aantreklik, slim en sê baie mooi dinge vir Magriet. Van daardie dag af ontmoet hulle gereeld in die woud en sommer gou raak Magriet verlief. Die jong man vra haar ʼn paar keer om te trou, maar Magriet – te trots om te erken dat sy verlief is op ʼn arm man – weier elke keer.

Een dag, terwyl hulle op ʼn klip langs ʼn pragtige stroom sit, sê Magriet aan die jong man: “Ek weet jy kan nie aan my ʼn koninkryk en skatte belowe as ek met jou trou nie, maar as jy ʼn fontein van kristal kan maak daar waar daardie groot doringbos is, sal ek met jou trou.”

Wat Magriet nie weet nie, is dat die jong man se ma ʼn feetjie is. Opgewonde gaan vertel hy aan sy ma die goeie nuus.

Die kristalfontein

Die feetjie spring dadelik aan die werk en die volgende oggend staan die pragtigste kristalfontein in die plek van die groot doringbos.

Die jong man glimlag breed toe hy die verwondering in Magriet se oë sien.

“Liewe Magriet, ek het gedoen wat jy gevra het,” sê hy, terwyl hy op een knie neersak, “sal jy nou met my trou?”

Toe Magriet sien hoe pragtig die woud se blomme in die kristal weerkaats, besluit sy om die troue nog ʼn bietjie uit te stel.

“Ag, jy sal dit tog nie onredelik vind as ek net nog een ding van jou vra, voordat ek met jou kan trou nie?” vra sy liefies. “Ek wil tog net so graag ʼn mooi tuin rondom die fontein hê, net hier waar die woud nou is.”

Weereens jaag die jong man na sy feetjie-ma toe en weer spring sy vinnig aan die werk. Die volgende oggend staan ʼn lieflike tuin met bloedrooi rose, pers viooltjies en nog duisende ander kleurvolle blomme op die plek waar die woud eens was. Magriet is só gelukkig dat sy die jong man dadelik omhels. Dan sien sy haar kasteel oor sy skouer en besef dat dit lelik afsteek teen die pragtige fontein en tuin wat voor dit staan.

“Ag my skat, jy het nou al soveel vir my gedoen, maar ʼn fontein en ʼn tuin is tog nie al wat ek kan vra sonder om onredelik te wees nie. As jy vir my ʼn paleis bou van diamante en edelstene, net daar waar my ou paleis nou staan, dan sal ek met jou trou – selfs al is jy nie ʼn prins nie.”

Toe die jong man se feetjie-ma dié nuutste versoek hoor, is sy buite haarself van woede.

“Dit is nou die laaste strooi,” roep sy uit en gryp haar towerstaffie, “as sy nie kan waardeer wat sy het nie, moet sy maar tevrede wees met niks!”

Met ʼn swierlike draai van haar towerstaffie is die hele pragtige tuin weer weg. Al wat oor is, is die glinsterende kristalfontein. Magriet het die hele aand by die fontein vir haar geliefde gesit en wag, maar te vergeefs, die jong man het besef dat die veeleisende versoeke van ʼn meisie nie die moeite werd is nie en weggebly.

Magrietjie se kop raak te groot vir haar lyf
en eindelik kan sy nie meer lag
nou sit sy en kwyn by haar skitterfontein
tot vandag vir haar liefde en wag.

Die fontein van kristal

Bron:

The Gold Scales. 2019. Swiss-Alpine folktales. http://oaks.nvg.org/swisc.html#fountain. Datum van toegang: 13/10/2020

‘n Donker kamer, ‘n spook en ‘n tutu

Die danslokaal van Laerskool Witfontein lyk groot en onheilspellend in die helder lig van die volmaan. Party mense glo dit spook daar. Soms, as ʼn mens mooi luister, kan ʼn mens in die middel van die nag sagte musiek en ander vreemde geluide op die skoolterrein hoor, maar as jy naby die danssaal kom, hou dit skielik op…

“Pssst… Christo… word wakker…”

Jana staan by die venster van Juffrou Snyman se woonstel. Vandat die nuwe juffrou en haar seun in die woonstelle op die skoolterrein ingetrek het, is Jana amper elke dag by Christo se venster. Dit was voorheen darem vreeslik vervelig om vakansies alleen saam met ʼn klomp onnies op die skoolterrein te bly. Sy was egter nog nooit in die middel van die nag hier nie…

Christo antwoord net met ʼn harde snork en draai op sy ander sy. Jana skyn met haar flitslig om haar rond. Hoe gaan sy hom ooit wakker kry? Hy slaap so vas, Juffrou Snyman moet seker elke oggend sy pols voel om seker te maak hy slaap net.

Die maan hang soos ʼn helder poel melk in die lug en gooi ʼn dowwerige wit skynsel oor die tuin.

“Klippies!” roep Jana amper te hard.

Sy trippel vinnig na die tuin en gryp ʼn handvol van die wit klippies wat die beddings versier. Met ʼn sierlike boog gooi sy een van die klippies deur die oop venster. Die klippie tref vir Christo netjies tussen sy oë. Christo skrik wakker met Jana se flitslig in sy oë. Hy probeer uit die bed uit spring, maar hy is so gekoek in sy komberse dat hy soos ʼn vis buite water op die bed wriemel en dan met ʼn harde slag van die bed af tuimel.

“Wat de…” Christo wurm homself tussen die komberse uit en skakel sy bedlampie aan. Dan gewaar hy vir Jana wat nogsteeds buite sy oop venster staan.

“Jana!” roep hy vies.

“Shhht!” Jana hou een vinger voor haar mond.

“Is daar enigsins ʼn logiese rede waarom jy my in die middel van die nag met klippe staan en gooi?” vra Christo terwyl hy voel-voel op sy bedkassie om sy bril op te spoor. Jana sug. Christo klink altyd asof hy woordeboeke vir ontbyt eet.

“Hoe het jy geweet dis ek? Jy is mos so blind soos ʼn ratel sonder jou bril.”

Christo het intussen sy bril opgespoor.

“Dis so blind soos ʼn mol,” sê hy en rol sy oë, “en ek het nie ʼn bril nodig om jou rooi krullebos raak te sien nie.”

Jana klap haar tong. Christo kan partykeer so irriterend wees.

“Wat ookal. Pak jou rugsak. Ons moet die spook in die danssaal gaan vang.” Sy blaas ʼn woeste rooi krul van haar voorkop af.

“Ag nee, Jana! Moet my net nie sê jy dink regtig daar is ʼn spook in die balletklas nie. Sabrina het jou net probeer bang praat. Sy kry dit altyd reg om jou te fnuik.” Christo gryp in elk geval ʼn rugsak uit sy kas uit en prop ʼn paar dinge daarin. As Jana eers besluit het sy wil iets doen, gaan niemand haar keer nie. Veral nie as skelm Sabrina Vermaak iets daarmee uit te waai het nie. Hy klouter lomp by die venster uit.

“Ek weet nie wat ‘fnuik’ beteken nie,” Jana is al halfpad in die pad af, “maar dit het niks met simpel Sabrina uit te waai nie. Ek het hom gesien…”

Jana loop al vinniger en Christo moet amper hardloop om te probeer byhou.

“Wat… bedoel jy… jy het hom… gesien…” hyg hy uitasem.

“Die spook. Hy bly onder die verhoog. Hy het gister die luik agter die gordyne opgelig en deur ʼn skrefie vir ons geloer.”

Christo gaan staan skielik stil. Hy haal sy asmapompie uit sy rugsak en neem ʼn paar diep teue. Jana draai vinnig om.

“Is jy oukei?” vra sy bekommerd.

“Hoekom… het ek hom dan nie ook… gesien nie?” Christo bêre die pompie weer en stap aan. Jana stap nou aansienlik rustiger. Hulle klouter vinnig oor die lae heininkie wat die onderwysers se woonstelle van die klasse skei.

“Jy was te besig om alweer vir Sabrina te verduidelik hoekom ʼn seun ook ballet kan doen,” sê sy skouerophalend.

“O,” Christo stoot sy bril teen sy neus op, “maar hoekom vertel jy my nou eers?” vra hy terwyl hulle agter tussen die klaskamers deursluip om by die groot danssaal uit te kom.

“Jy sou nooit saamgekom het as ek jou vroeër van my plan vertel het nie.”

Hulle stap om die donker gebou na die verhoogdeur. Madam Dansenhov vergeet altyd om daardie deur te sluit.

“Wat presies is jou plan?” Christo is skepties. “Ons het nie gesofistikeerde toerusting om spoke mee te vang nie.”

Jana frons. Christo hou hom alweer slim “Ek het nie gefosistik… gekosifkit… daai goed nodig nie. Ons moet hom net in ʼn hoek vaskeer.”

Jana maak die deur oop en hulle sluip tot agter die verhoog se gordyne. Jana is verbaas dat die saalligte nog aan is. Mevrou Dansenhov is baie erg oor energiebesparing. Skielik vries hulle. Die saal se luidsprekers speel dan saggies musiek!

“Dis Tchaikovsky se Swanemeer,” fluister Christo verbaas.

Jana begin saggies oor die verhoog sluip. Christo probeer haar nog keer, maar sy is al klaar amper by die opening tussen die gordyne. ʼn Verhoogplank kraak skielik onder haar voete. Toe sy deur die gaping loer, sien sy net ʼn wit en pienk streep wat vinnig oor die verhoog trek en deur die luik op die verhoog verdwyn. Die deurtjie klap met ʼn harde knal toe.

“Het jy dit gesien?” vra Jana opgewonde.

“Ek het!” roep Christo skielik reg agter haar.

Jana wip soos sy skrik. “My magtag Christo, amper laat jy my tot binne-in die hospitaal skrik.”

“Jammer,” fluister Christo verleë.

Jana kniel by die luik en druk haar oor teen die deur. Christo doen dieselfde.

klink dit skielik van onder die verhoog. Christo val skoon agteroor van die skrik. Hy en Jana kyk verskrik na mekaar.

“Wat gaan ons doen?” vra Christo bekommerd.

Jana lig die deurtjie versigtig op. “Ons moet inklim.”

Christo wys met ʼn bewerige vinger in die donker gat in.

“Bedoel jy… dáár in?”

Jana antwoord nie eers nie. Sy begin net versigtig voel waar die leertjie se eerste trappie is en klim dan al dieper in die duisternis in. Christo sug. Hy haal sy asmapompie uit sy rugsak, trek ʼn paar teue en sit dit weer terug in sy sak. Eintlik wil hy net huis toe gaan, maar hy weet hy moet dapper wees. Jana mag nie dink dat hy bang is nie.

Hy druk sy bril stywer op sy neus en begin versigtig om ook met die leertjie af te klim. Jana skyn met haar flits in die donker kamer rond.

“Shhht!” sê sy toe Christo met ʼn plof van die laaste trappie af spring.

Hulle stap stadig deur die vertrek. Oral staan bokse vol kostuums opmekaar gestapel. Ou, gebreekte meubels staan die wêreld vol en alles ruik na stof. Iets rubberig vee teen Christo se wang.

“Vlermuis!” gil hy en steier agteroor. Hy stamp teen ʼn groot toring bokse agter hom. Die toring wankel gevaarlik heen en weer en tuimel dan bo-op Christo. Jana hardloop nader. Sy vat sy hand en trek hom sukkelend tussen die bokse uit. Christo proes van die stof. Hy grou vir sy asmapompie en trek ʼn diep teug.

“Sjoe, amper sien ek my alie!” lag hy verleë.

Jana antwoord nie. Sy kyk stip voor haar en haar oë is so groot soos die tutu wat Madam Dansenhov gister aangehad het.

Dan sien Christo dit ook. Twee groot geel oë loer agter een van die bokse uit. Jana begin stadig vorentoe sluip.

“Jana, wat doen jy?” fluister Christo bang.

“Ek dink hy is bang,” sê Jana, sonder om haar oë van die spook af te haal.

Christo kan sy ore nie glo nie. ʼn Spook wat bang is vir mense? Dit is die simpelste ding wat hy al ooit gehoor het. Nie eens slinkse Sabrina kan met so ʼn storie vorendag kom nie.

“Toemaar meneer Spook,” begin Jana praat, “jy kan maar uitkom. Ons sal jou nie seermaak nie.” Jana gee nog ʼn tree nader.

Die spook huiwer vir ʼn oomblik. Dan beweeg dit stadig agter die boks uit. Jana en Christo snak gelyk na hul asem. Dit is ʼn klein ou spokie – skaars hoër as Jana se skouers – met ʼn helder pienk tutu aan!

“H… hallo…” Probeer Christo, “ek neem aan jy is nie ʼn meneer nie…”

Whiee hie hie,”

giggel die spook.

 Jana en Christo lag lekker saam. Dit is beslis nie ʼn spook waarvoor ʼn mens hoef bang te wees nie.

“Wat is jou naam?” vra Jana.

My naAAAam is SpokinaaAAA vaaAAan GeeEEEEestens!

bulder die spook.

“Hallo Spokina! Ek is Jana en hierdie is my vriend Christo.” Jana is nou baie opgewonde. Sy kan nie glo hulle praat met ʼn regte egte spook nie! ʼn Regte egte spook in ʼn regte egte… tutu?

Jana frommel haar neus. “Ee… Spokina… mag ek miskien vra… hoekom kruip jy hier onder weg? En hoekom dra jy ʼn tutu?”

Trane begin skielik in Spokina se geel oë opdam. Dit loop teen haar wit spooklyfie af en verdwyn dan in die niet. Jana en Christo kyk verbaas na mekaar. Nie een van hulle het geweet spoke kan huil nie.


My faAAamilieeeee het my uit die spoOOOookhuis booOOoo in die straAAat uitgeskop omdat ek nie mense wil skrikmaAAAak nie. Ek wou nog aaaAAAaaltyd ʼn balerinaAAaa gewees het.”

Die trane spat nou sommer uit Spokina se oë uit.

Jana en Christo staan verstom. ʼn Spook wat wil dans? Hierdie avontuur raak net vreemder en vreemder!

“Uhm… Spokina,” laat Christo na ʼn rukkie van hom hoor, “as jy dan so graag ʼn ballerina wil wees, hoekom repeteer jy nie net saam met ons nie?”

Spokina hou skielik op huil en kyk met groot oë na Christo.

WaaAAaat is repeteeEEeer?”

“Dankie tog!” roep Jana verlig uit. “Ek is darem nie die enigste een wat nie Christo se groot woorde verstaan nie!”

“Gmf,” snork Christo. So dit is ʼn huilende, dansende en onopgevoede spook!

“Repeteer beteken om te oefen! Hoekom oefen jy nie net saam met ons nie?” verduidelik Christo moedeloos.

oooOOOOooOOO!

bulder Spokina.

“Nou verstaaAAan ek. Ek kan nie, want mense hou aaAaaAAan vir my skrik, al is ek hoEeeeEEe vriendelik.”

Spokina begin weer om te snik. Jana skud haar kop. Dit moet vreeslik wees as mense heeltyd vir jou wil weghardloop.

“So, jy bly hier onder net om te sien hoe ons dans?” vra Jana simpatiek.

JaaAAA…”

snik Spokina. “

E… en ek daaaAAans skelm in die aaaAAaaAAaande.”

Dinge begin nou vir Jana sin maak. Dit is seker hoekom hulle die Swanemeer gehoor het toe hulle ingekom het! Spokina was besig om te dans!

MaaAAaar,”

snik Spokina voort,

Ek kon nog nooOOOit voor ʼn gehoooOOOoor daAAaans nie.”

Nou kry Jana haar éérs jammer. Vir haar is die gehoor se reaksie die beste deel van ballet!

“Ons kan jou gehoor wees!” Christo het duidelik dieselfde as Jana gedink.

“Dit is ʼn briljante idee!” Jana spring opgewonde op en af en klap haar hande. Spokina se wit gloed word sommer helderder.

“ReeEegtig? HieeEEeeer? NouUUu?”

vra sy opgewonde.

“Ja! Jy het mos klaar ʼn tutu aan, en ons sal vir jou die musiek ook speel!” Jana is uit haar vel uit van opgewondenheid.

In ʼn japtrap is alles opgestel. Christo het selfs ʼn sagte pers lig aangesit sodat alles op die verhoog vreeslik skouspelagtig lyk. Jana en Christo sit op twee stoele voor die verhoog wat Christo vir hulle aangedra het. Die musiek begin en Spokina kom op die verhoog aangesweef. Sy draai fraaitjies in die rondte, sweef met manjifieke bewegings deur die lug en swaai grasieus op die maat van die musiek. Sy raak byna in vervoering. Toe sy klaar is klap Jana en Christo verwoed hande. Hulle staan op en juig so hard as wat hulle kan.

Spokina draai ʼn laaste keer in die rondte en maak ʼn buiginkie, en Jana is seker dit is die gelukkigste spook in die wêreld.

Kuier by Linki Brand

Vertel asseblief kortliks iets oor jouself.

Ek is in die 80’s in Potchefstroom, Suid-Afrika, gebore en bring my kinderdae in Pretoria deur en later Venterstad in die Bo-Karoo. Ek het BA Grafiese Ontwerp aan die Noordwes-Universiteit, Potchefstroom, studeer. Tydens my studies raak ek in die geheim effens obsessief oor illustrasiewerk. Grafiese ontwerp hou egter die pot aan die kook en ek werk daarna vir agentskappe in Bloemfontein en Kaapstad. Daarna verruil ek sentraal Suid-Afrika vir die Kaap en doen vryskutwerk vanuit Hermanus en daarna Bettysbaai en Greyton. Ek leef en werk nou in Penicuik, Skotland saam met my man, Werner, en kinders Fia en Ben.

Waarom het jy besluit om ʼn illustreerder te word?

Ek dink dit is een van daai dinge – nie regtig jou eie besluit nie, jy is net so gebore. Ek het ander dinge probeer maar altyd terug gehunker na stories en die visuele beeld. Ek was baie stil as kind (in so mate dat die juffrouens by die skool bekommerd was!) maar het ‘n stem deur my tekeninge gekry en agtergekom dat dit ‘n manier is om te kommunikeer.

Hoe het jy begin om kinderboeke te illustreer? Wat was die eerste kinderboek wat jy geïllustreer het?

My eerste amptelike kinderboek was Gokul’s Game wat hier in die Verenigde Koninkryk gepubliseer is in 2018 – glad nie so lank terug nie! Die pad wat ek gestap het om tot op die punt te kom om kinderboeke te illustreer was lank. Ek het Grafiese Ontwerp by Noordwes-Universiteit gestudeer en toe dadelik in die korporatiewe wêreld begin werk as grafiese ontwerper. Alhoewel illustrasiekuns nog altyd ‘n groot voorliefde van my was, het ek geglo dit sal nie noodwendig ‘n voltydse beroep kan wees nie en ek het ook in my eie vermoëns as illustreerder getwyfel. Ek het altyd illustrasies in die korporatiewe werk probeer invleg waar ek kon – en op dié manier uiting gegee aan die behoefte om te illustreer en agtergekom mense sal selfs daarvoor betaal! Voorbeelde van my korporatiewe ontwerp: https://linkibrand.com/other

Jy gebruik ʼn groot verskeidenheid illustrasiestyle (bv. in die verskillende stories in Halala Job Maseko). Hoe besluit jy op die tipe styl wat gebruik word vir ʼn storie of boek?

Die storie se trant en gevoel (asook die skrywer se skryfstyl) gee vir my ‘n aanduiding van die styl. Ek dink ook, omdat ek jare met korporatiewe handelsmerkidentiteite gewerk het, is daar hierdie bewustheid in my dat my styl moet aanpas by die identiteit van die storie en ook moet spreek tot die teikenmark van die spesifieke boek. Ek is vreeslik bewus van wie die storie gaan lees terwyl ek op ‘n styl besluit.

Hier is voorbeelde van verskillende style uit Halala Job Maseko.

Watter illustrasiestyl is jou gunsteling? En watter styl verg die meeste moeite?

Ek het agtergekom daar is ‘n verskil in ‘n styl wat ek rerig van hou en ‘n styl wat net natuurlik na my toe kom. Ek sien myself as ‘n redelike ernstige mens en tog is dit asof ‘n meer humoristiese styl natuurlik uit my vloei. Dit kom maklik en vanself. Die illustrasies in Wetenskaap van Leon de Villiers is só ‘n voorbeeld.

Ek hou dan ook baie, aan die anderkant, van meer ernstige illustrasies soos van die wat ek in Wendy Maartens se Halala Job Maseko gedoen het. Die illustrasie van Saartjie Baartman is so voorbeeld. Dit is so ‘n moeilike, komplekse storie wat Wendy op ‘n baie goeie manier vir kinders verwerk het en ek voel hierdie geweldige sin van verantwoordelikheid om die storie reg te verteenwoordig in ‘n illustrasie en nie net sommer ‘n mooi prentjie te maak nie. Dieselfde geld ook vir Hector Peterson en Klara Majola se stories in dieselfde boek. Vir dié tipe van stories gaan lees ek in diepte na enige iets rondom die gebeurtenisse en persone en probeer dit so respekvol as moontlik hanteer maar tog op so ‘n manier dat dit kinders wat vir ‘n eerste keer met hierdie mense se stories te doen kry aangeraak sal wees – en deernis vir die mens agter die storie sal kry. Mens is tog hier besig om met kinders se psige ontwikkeling te werk, hulle morele kompas te vorm vir die toekoms.

In die video’s wat jy maak oor die illustrasieproses en op FB en Instagram plaas (bv. vir Magriet hou konsert en die voorblad vir Wetenskaap) is dit duidelik dat die proses vir jouself interessant is en dat dit verweef is met jou dinkproses. Vertel asseblief iets oor jou skeppingsproses. Watter deel van die skeppingsproses geniet jy die meeste?

Daar is ‘n paar prosesse in die skeppingsproses wat ek nou al kon uitpluis. As ek vir die eerste keer ‘n nuwe manuskrip kry dan is ek baie opgewonde en raak verlore in die storie en maak moodboards en sweef rond tussen idees. Dit is ‘n baie lekker deel want die wêreld is oop en vol moontlikhede. En dan kom die tweede, vreesaanjaende deel, as ek voor ‘n leë wit papier sit met iets oorspronkliks moet vorendag kom. ‘n Mens is baie rou en kwesbaar dan. Maar ek het geleer om eenvoudig deur dit te werk. Ek moet net BEGIN. Sit potlood op papier en begin skribbel aan idees. Al jou idees – selfs al is dit simpel, voor die hand liggend en reeds deur ander mense gedoen – moet uit jou sisteem gewerk word. En dan daarna kom die nuutskeppinge. En dan begin die storie en die styl stadig in plek val. Ek raak dan weer van voor af opgewonde oor die boek en laat waai van daar af. Ek sal karakters en kleure van die spesifieke storie waaraan ek werk dan altyd byderhand hou deur dit uit te druk en op te plak by my werkstasie sodat ek dit altyd as verwysing kan gebruik deur die res van die skeppingsproses.

Besoek my webtuiste om na die ontwerpproses van die Magriet-reeks en Wetenskaap te kyk: https://linkibrand.com/

Ek neem aan die meeste van die werk is digitale produksies, maar ek sien dat jy ook ʼn kombinasie van papiertekeninge en digitale metodes gebruik. Daar is natuurlik baie voordele om digitaal te werk, maar sou jy ook sê dat daar enige ‘nadele’ is?

As ek dinge oor kon kies, sou ek beslis ‘n beter basis van tradisionele mediums wou aanleer – en ek beplan nogsteeds om in die toekoms dit te doen. Ek het so bietjie tydens my studies op universiteit daaraan geraak. Maar ek het nooit byvoorbeeld kuns op skool gehad of rerig gemaklik met enige mediums geraak nie. Ek was maar van kleins af agter die rekenaar en het altyd gemaklik daar gevoel. Maar ek dink ander prosesse in die brein word aangewakker as jy weg van die rekenaar of iPad (wat ek deesdae meestal gebruik) skuif en meer van jou sintuie betrek in die skeppingsproses. Daar kan ook meer “happy little accidents” gebeur (as ek vir Bob Ross kan aanhaal) omdat jy nie net kan “undo” soos met die digitale medium nie. (Hier is foto’s waar ek met die hand teken maar ook dan digitaal op ‘n skerm:

Wat is volgens jou die belangrikste kunselement om in ag te neem in boekillustrasies? (bv. komposisie, balans, kleur, ens.)

Dit is redelik moeilik om te beantwoord. Want al die elemente vorm saam ‘n harmonie natuurlik. Maar ek dink – vir my persoonlik – komende van ‘n grafiese agtergrond waar ek baie met uitleg gewerk het, is komposisie nogal belangrik. Dit voel vir my dat dit die basis vorm waarvandaan ek werk – soos die bloudruk. Ek moet, voor enige iets anders, eers die komposisie uitpluis en daarna volg die res. Ek hou dus ook daarvan om nie net ‘n boek te illustreer nie, maar ook, as ek die geleentheid gegun word, die uitleg te doen. Dit laat die storie beter vloei en sin maak. Daar is niks so erg vir my as die teks en illustrasies nie ‘n lekker ritme het nie. Of as dit illustrasie iets weggee nog voordat dit in die teks genoem word. Dit is asof jy die leser pootjie. Komposisie was byvoorbeeld belangrik by Rooimiere in die broek idioominkleurboek.

Jy gebruik sterk en interessante kleure in jou werk. Kleur is ook belangrik wanneer dit kom by stemming. Hoe besluit jy op die kleur wat gebruik word?

Vandat ek hier in Skotland bly, het ek besef wat ‘n geweldige rol kleur in my visuele taal speel. Die kinderboeke wat hier (dit sluit dan ook Europa in) gepubliseer word, spreek baie van die gedempte, grys ondertone wat mens om jou sien (ook natuurlik mooi en gepas soos dit moet wees). Dit is dus bloot ‘n verteenwoordiging van wat die illustreerders hier rondom hulle sien en die omgewing waarin hulle grootgeword het. Die kleure wat ek in my boeke gebruik, het half vanself gekom – as dit vir my lekker werk langs mekaar dan gebruik ek dit so. Nou, as ek terugkyk na my gepubliseerde boeke, besef ek eers hoe geweldig kleurvol my werk is – omdat ek van ‘n sonskynland af kom met ‘n ryk diversiteit van kultuur en style – van kleredrag tot kos. Ons is nie bang om te anders te wees of te lyk van mekaar nie. Ek vermoed ook my bemarkingsagtergrond speel hier ‘n rol.

Wat is die geheim vir ʼn suksesvolle voorblad? Wys asseblief twee van jou voorbladontwerpe en vertel kortliks iets hieroor.

Almal praat altyd daaroor dat ‘n boek op ‘n rak moet uitstaan. En dit is nie verniet so nie. Dit is hoe jy daai eerste interaksie kry met die potensiële leser. So ek probeer dit gewoonlik eenvoudig hou maar terselfdertyd “bold” maak. Ek is nie bang vir kleur nie! En ek dink dit is waar my grafiese agtergrond weereens handig te pas kom. In die korporatiewe bedryf moes ons altyd dink wat sou die meeste uitstaan. Die gebruik van fonts is dan ook vir my vreeslik belangrik vir die voorblad. ‘n Pragtige illustrasie kan net so platval as daar verkeerde font saam met dit gebruik word. Ek is ook nie aanhanger van die idee dat die hoogtepunt van die boek op die voorblad van die boek met verskyn nie, jy gee dan die hele storie weg! Dit voel my jy kul dan die leser net om die boek te koop en respekteer nie die feit dat hul self wil uitvind wat gebeur in die storie nie. Ek hou daarvan om die nuuskierigheid eerder te prikkel deur ‘n element of twee op die voorblad te plaas sodat die leser sou wonder hoe die elemente met mekaar verbind sou kon hou.

Kyk na die alternatiewe kleuropsies wat tydens die ontwerpproses van Iemand wat verdrink na vore gekom het: https://linkibrand.com/iemand-wat-verdrink

Kan jy asseblief kortliks iets vertel oor die verhouding tussen ʼn uitgewer en ʼn illustreerder van kinderboeke. Skryf die uitgewer aan die illustreerder voor of mag jy jou eie idees gebruik?

Komende uit die grafiese ontwerp wêreld waar kliënte vreeslik voorskriftelik is en die ontwerper, in baie gevalle, bloot as ‘n instrument gebruik word om die kliënt se visie te laat vergestalt (al is daardie visie nie noodwendig altyd suksesvol, uniek of relevant nie) was dit vir my ‘n absolute openbaring dat uitgewers soveel vertroue in my eie visie / stem as illustreerder gehad het. Ek kon nie al die vryheid glo nie! Vir die eerste keer kon ek doen wat ek wou! Dit help natuurlik as jy net eers daai eerste boek of twee geïllustreer het en dit gepubliseer is sodat hulle jou kan vertrou.

Aan die begin van ‘n boek – soos ‘n prenteboek soos die Magriet-reeks byvoorbeeld sal ek eers die hele boek met teks uitlê en klein duimnael sketsies van die hele boek maak en laat goedkeur deur die publiseerder.

Daar sal dalk hier en daar ‘n klein aanpassing wees, maar nooit te dramaties nie. Sodra ek dan goedkeuring daarvan het kan ek met ‘n geruste hart aangaan met die res omdat ek weet ek en die uitgewer is op dieselfde bladsy. Met ander boeke vir ouers kinders wat meer teksgedrewe is en dieper delf in die karakter, soos Draakasem van Jaco Jacobs, sal ek voorbeelde van die hoofkarakters vir die uitgewer stuur en miskien een of twee tonele vanuit die storie en dit eers goedkeur voordat ek aangaan. Dit is vir my ‘n ongelooflike ervaring dat my stem as illustreerder net soos die skrywer s’n gerespekteer word, dat my insette gewaardeer word en eintlik gevier word. (https://linkibrand.com/draakasem)

Illustrasies uit Draakasem

Watter raad sal jy gee vir iemand wat belangstel in die beroep van illustreerder? Wat is die twee belangrikste vereistes om as ʼn suksesvolle illustreerder te kan werk?

Teken. Soveel as moontlik. Werk deur die vrees. Begin met pro bono werk. Teken gigposters vir bands, teken vir die dierebeskermingsverenging, teken vir die ouetehuis, teken vir die kerkbasaar. Teken net! En bou jou portefeulje. Maar wees krities wat jy in jou portefeulje sit. Eerder minder werk, maar alles op ‘n hoë standaard, as meer werk en daar is een of twee minder goeies tussen in.

Deel jou werk en dele van die proses agter jou werk waarmee jy gemaklik is op sosiale media (nooi mense agter die skerms, vertel jou persoonlike storie), kry ‘n ordentlike webwerf wat jou professioneel laat voorkom. Ek dink mense is geneig om te dink illustreerders is verstrooid en gaan nie altyd professioneel kan optree as dit by kommunikasie of die bestuur van tyd kom nie. So, lyk so professioneel as moontlik aanlyn en in jou kommunikasie aan potensiële kliënte.

En dan, laastens, omhels en koester die hart wat op jou mou is tydens die illustrasieproses. Dit is ‘n baie teer gedeelte van jouself wat jy aan die wêreld ontbloot as jy jou illustrasies openbaar. En alhoewel jy dit dalk self as ‘n swakheid sien, om so sensitief te wees, weet ook dat dit juis dít is wat jou toelaat om te skep en deur te dring na ander mense toe.

Besoek gerus my webtuiste: https://linkibrand.com/
Ek is ook op Facebook, Instagram en Behance.

Kuier by Rouxnette Meiring

Rouxnette Meiring, ’n opkomende jeugverhaal-skrywer, het met haar debuutverhaal Kraak ’n vernuwe belangstelling in toekoms- en wetenskapsfiksie (vir die jeug) verseker. Sy beeld ’n geloofwaardige wêreld in die jaar 2315 uit, aan die suidpunt van Chinafrika waar ’n virtuele koepel opgerig is in die stad ||Hui !Gaeb om die inwoners deur invloede van die buitewêreld te beskerm. Ongelukkig is daar groter gevare buiten die skadelike lug, toksiese see wat die stad omring en die vreemde wêreld buite die koepel – die koepel self is besig om te kraak. Kara en haar vriende word deur Sophia aangewys om die koepel, en hulle ouers wat in die droomhospitaal lê, te verlaat om na die noorde te reis tot in Egipte waar hulle hul antwoorde sal vind.

Kraak beeld ’n diverse land uit waar mense van verskillende rasse, kulture en tradisies ná 300 jaar in vrede en harmonie met mekaar saamlewe. Rouxnette het dit juis so bedoel om die ander kulture van ons land te betrek, en sekere probleme wat steeds in die hede aan die gemeenskap knou heeltemal iets van die verlede te maak. Haar liefde vir skryf het vroeg vertoon en, vandat sy kan onthou, skryf sy al stories. Haar Afrikaans-onderwyser het haar liefde vir gedigte en prosa aangewakker. Aan mense wat wil begin skryf, maar dalk al te oud voel, moedig sy aan dat mens op enige ouderdom kan begin. Sy het ook die boek juis in Afrikaans geskryf, omdat sy glo jy “skryf nooit so eg en uit jou hart soos wat jy in jou moedertaal doen nie.” Rouxnette beskou Afrikaans as een van Afrika se inheemse tale en ’n taal wat oor kulture heen kan strek: “Solank ons besef hierdie is ’n taal waar verskillende mense van verskillende kulture bymekaar kan kom en saam lief kan wees vir hierdie taal, dan het dit verseker bestaansreg en sien ek ’n rooskleurige toekoms vir Afrikaans…”

Kara, ’n identifiseerbare protagonis en fokaliseerder

Kara, erken Rouxnette, se persoonlikheid reflekteer gedeeltelik dié van haar eie dogter. “Ek het probeer iets uitbeeld van ’n tiener se tipiese onsekerheid oor dinge en hoe mense oor hulle voel,” vertel sy. Hulle is dikwels oormatig krities oor hulleself… daardie onsekere dele in Kara se persoonlikheid is dalk argetipes van dinge wat ek in tieners sien.” Al die karakters in haar verhaal besit karaktertrekke wat sy in haar kinders se vriende van daardie ouderdom raakgesien het.

Inspirasie en motivering

Rouxnette het twaalf jaar gelede reeds aan die verhaal begin skryf – maar sy het dit nooit voltooi nie. Dit was haar sussie wat die voorstel gemaak het dat sy haar vir elke hoofstuk sal betaal, omdat sy gedink het dit was ’n verhaal wat gepubliseer moet word. Omtrent die inspirasie vir hierdie storie, vertel sy dat dit vir haar ’n gevoel van verwondering, misterie en afwagting was wat sy aan haar dogter wou oordra waaruit die storie van ||Hui !Gaeb ontwikkel het. Haar dogter het in graad drie ophou Afrikaanse boeke lees en Rouxnette wou graag iets skryf wat haar sou interesseer.

Invloede

Rouxnette vertel dat alle ervarings, alle verhoudings met mense, boeke, kuns en met die lewe die skryfproses affekteer. ’n Faktor wat ’n invloed op haar skryfproses beoefen het, was haar PhD in Omgewingsopvoeding wat haar drie jaar geneem het om klaar te maak. In hierdie tydperk was skryf ’n kreatiewe uitlate vir haar akademiese studies en navorsing, en waarby die einde van haar boek aansluit.

Globale aardverwarming en omgewingskwessies

In Kraak is die nadele van aardverwarming en die onleefbare toestand van die aarde ’n globale kwessie. Die omgewing en die versorging van die aarde speel ’n prominente rol in die jeugverhaal. Rouxnette wou bloot nie net ’n lessie voorgee oor aardverwarming nie, maar in die eerste plek “’n storie vertel” en “geloofbare karakters” skep. Die karakters in haar verhaal beleef die natuur op ’n baie intiemer en geestelike vlak. Die rede juis “waarom ons besig is om die aarde te verwoes is omdat ons vergeet het om te kommunikeer met die aarde en vergeet het om te luister na wat plante en diere vir ons wil sê… terwyl ons digitaal kommunikeer, vergeet ons van die natuur se behoeftes,” verduidelik sy.

Wetenskap- en toekomsfiksie

Binne die Afrikaanse letterkunde is wetenskap- en toekomsfiksie genres wat taamlik min aan geraak word. Rouxnette het juis Kraak as ’n toekomsroman geskryf omdat sy oor aardverwarming kommentaar wil lewer “sonder om te preek”. In ’n werklikheid waar die newe-effekte van aardverwarming duidelik sigbaar is, het sy nie nodig gehad om daaroor te preek nie, en het eerder geskryf oor hoe dit hanteer kan word. Die advies wat sy aan skrywers gee wat ook graag in hierdie genres (wetenskap- en toekomsfiksie) of enige ander genre wil skryf is: “Lees lees lees. ’n Mens moet regtig baie lees om te kan skryf. Wanneer jy in ’n sekere genre belangstel moet jy baie oor daardie spesifieke genre lees. Dit is ook belangrik om verskillende skrywers van hierdie genre se boeke te lees. So kan jy van die tegnieke leer wat hulle gebruik en steeds jou eie stempel daarop sit. Moenie soos hulle skryf nie, maar leer uit die tegnieke wat hulle toepas op hulle werke.” Sy vertel verder mens moet nie wag tot die gees van inspirasie oor jou kom nie, maar tyd en energie daarin sit om elke dag te skryf. “Jy moet gedissiplineerd wees in skryf. Dis soos enige ander werk.”

Ervaring van uitgewers en publikasieproses

Oor haar ervaring met die publikasieproses vertel sy dat sy ’n baie positiewe en aangename ervaring met NB-uitgewers het. “My redakteur en die mense wat my publikasie behartig is regtig almal wonderlike mense, en hulle gee vir my die vryheid om nog steeds te sê hoe ek dit wil hê.” Sy het nooit gevoel asof sy in iets geboelie is nie. “Dit het gevoel of ek aan die een kant die vryheid het van mense wat hulle eie boeke publiseer, maar tog het ek die ondersteuning-sisteem gehad van ’n groot uitgewery met baie ervaring en mense met baie kennis.” Sy het haar boekbekendstelling baie geniet, omdat dit soos ’n “partytjie gevoel het waar iemand anders alles reël en jy hoef maar net op te daag”.

Vir aspirant-skrywers wat graag hul eie boeke wil uitgee, maar geïntimideerd voel oor die omvang van die publikasieproses, verskaf sy die volgende raad: Dit is juis dan beter om die publikasie-proses saam met ’n bekende en gevestigde uitgewer deur te maak, eerder as om ’n boek self te probeer uitgee. Hulle het net soveel meer ervaring. Met die redigeringsproses kyk hulle in diepte na jou manuskrip. Soveel mense lees deur jou boek en hulle stuur dit ook na buite-lesers wat verskillende opinies daaroor gaan gee. Daar is baie meer gevare gekoppel aan selfpublikasie, omdat daar nie soveel mense is wat saam met die skrywer deur die proses werk en foute uitwys nie.

Towerfontein

“Dis onregverdig,” brom Aradia. Sy trek haar voet terug en skop die blikkie so hard as wat sy kan, sodat die blikkie oor die teerpad vlieg en naby ʼn klein groen bossie land.

“Beatrix se ma-hulle het dadelik ja gesê, hoekom is almal se ouers gawer as
myne!” brom sy en stap oor die straat na die blikkie toe. Sy skop die blikkie
selfs harder as tevore en hy vlieg in die bossie in.

“Ughhhhh,” brom sy weer en stap aan. Skielik vlieg die blikkie terug uit die
bos uit en tref haar teen die kop.

“Eina!” Aradia kyk deurmekaar na die bos.

In Aradia se tuisdorp, Towerfontein, gebeur daar nog altyd vreemde dinge. Almal wat daar bly is of ’n heks of ’n towenaar, ’n hele paar van die inwoners is elwe en daar is selfs ’n feetjiegesin wat nou ingetrek het. Daar is net geen trolle nie. Maar bosse wat blikkies gooi, dit ken Aradia nie. Sy stap versigtig nader.

Miskien is hy kwaad vir my… dink sy.

“Jammer dat ek jou met my blikkie geskop het, meneer bos,” maak sy verskoning en krap haar kop. Ek is eintlik net vies vir my ma-hulle. Al my beste vriendinne se ouers het vir hulle van daai nuwe miniatuurdrake gekoop, daai Pers-Skub teekoppie-grootte drake, maar my ouers wil niks daarvan hoor nie. Hulle is te bang hy brand die huis af. Asof ek hom nie mooi sou leer nie.” Sy rol haar oë.

“Hulle sê ek is nog te jonk vir die verantwoordelikheid, maar ek is al
twaalf! Dis belaglik…” Die bos roer nie.

Sy krap haar kop weer. “Maar in elk geval, ek’s baie jammer…” Sy begin
stadig weer wegloop. Skielik ritsel die bos woes!

Uit kom ʼn blink pers snoet en twee swart ogies. Aradia kan haar oë nie glo nie, dit is een van daai Pers-Skub-drake! Die teekoppie-grootte soort!

Sy kyk rond, maar niemand is buite in die straat nie.

Die klein draak kruip stadig uit die bos uit en ruik aan haar uitgestrekte
hand. Dan gee hy haar ’n lang nat lek.

“Hehe,” lag sy “ek dink jy hou van my, maar waar is jou huis?” Sy kyk om sy
skubberige nek, maar hy het nie ’n band aan nie.

Aradia begin na die naaste huis toe stap. Miskien is dit hulle draak, dink sy. Die draak volg haar na die huis toe. Dit is die nuwe feetjiefamilie, die Sprankels. Sy lui die klokkie, maar niemand antwoord nie.

Die draak ruik nuuskierig aan hulle verwelkomingsmat.

“Is hierdie jou huis?” vra Aradia. Die drakie begin weer af stap na die straat toe. Seker nie… dink sy.

Drake is mos baie slim, miskien moet ek hom net volg na sy huis toe. Die twee stap af by die straat. Die klein draak ruik-ruik aan alles. Dit gaan amper donker word, besef Aradia.

“Ek kan jou nie net hier buite los nie, waar gaan jy slaap?” Die draak kyk
op na haar met sy twee groot swart oë en tong wat uithang.

“Miskien kan jy by my kom oorslaap!” sê sy opgewonde.

“Net vir vanaand,” keer sy haarself “môre sal ons jou huis gaan soek.” Die draak waai sy stert opgewonde.

(Volgende bladsy)

Lea lief honde: hik, hik hoera!

Om diere te red, is in Lea se bloed! Lea en haar maats, Nikita en Hazel, is kliphard besig om gereed te maak vir die skool se groot honderatsheidskompetisie. Om dinge erger te maak, vind Lea-hulle uit dat daar ’n hondemeule is wat honde in aaklige omstandighede teel net vir wins. Sy en haar maats moet iets doen om hulle te red voor dit te laat is.