Jy kan wonderlike dinge doen met ruimte

Dink aan ‘n boom, enige boom…

• Wat se boom is dit? Hoe lyk hy? Waar staan hy? Was jy al daar? Ken jy die boom?
• Hoe voel die boom? Hoe voel die stam, die blare, die takkies? Kan jy ‘n blaar kneus of ‘n takkie knak? Hoe klink dit? Hoe ruik dit? Hoe proe dit?
• Wat is onder die boom? Blare, gras, grond, saad, wortels? ‘n Graf?
• Hoe val die lig deur die boom, deur die blare?
• Roer die blare? Kan jy dit hoor? Hoe voel dit by/onder/in die boom?
• Waaraan laat die boom jou dink?
• Die seisoene wissel – wat gebeur met die boom?
• Hoe lyk die omgewing? Staan die boom in ‘n bos, op ‘n vlakte, in ‘n agterplaas van ‘n woonstelblok? Is dit ‘n sonskyndag? Betrokke? Het dit gereën? Is dit nag?
• Hoe sal ‘n lewendige 8-jarige seun dié boom beleef? ‘n Verliefde 16-jarige meisie? ‘n Blinde persoon? Rooikappie? Die wolf? Die houtkapper? ‘n Soldaat? ‘n Moordenaar? Iemand wat so pas gehoor het sy is HIV-positief?
• Watter stories kan by dié boom afspeel?

Ruimte in ‘n boek is die plek en omgewing waar ‘n storie afspeel (milieu). Dit is ook die tyd en tydperk waarin die gebeure plaasvind. bietjie meer

Die goeie gebruik van ruimte laat jou karakters en stories lewe

• Die wyse waarop ruimte in ‘n verhaal gebruik word, maak ‘n verhaal geloofwaardig. ‘n Skrywer kan die storiewêreld as baie realisties en werklik uitbeeld – bv. ‘n storie wat op ‘n spesifieke, herkenbare plek en tyd afspeel (Woorde is soos wors – Rona Rupert); of die skrywer kan ‘n unieke fantasieruimte skep (Harry Potter). As jy dié spesifieke ruimte self beleef (of verbeel) het en dit só kan uitbeeld, glo die leser die storie.
• Besluit wie is jou hoofkarakter en laat hy of sy die ruimte ervaar. Dit laat die karakter lewe en help ook die leser om deel van die storie te word. Bv. “Dis ongemaklik in die mik, daar’s nie plek vir haar én die skooltas nie. Lena skuif versigtig vorentoe skuif om die tak weg te druk. Die growwe stam skuur soos ‘n rasper teen haar kaal bobene. Tussen die blare deur sien sy hoe die kinders klas toe stap.”
• Besluit hoe belangrik die ruimte in ‘n spesifieke verhaal is. As die storie in ‘n onbekende omgewing afspeel, moet meer aandag aan die ruimte gegee word. In ‘n avontuurverhaal speel die ruimte gewoonlik ‘n groot rol en moet jy vir die leser ‘n goeie aanduiding gee hoe dit lyk. As jou storie in ‘n bekende omgewing afspeel, soos op ‘n skoolterrein, kan jy deur ‘n paar terloopse verwysings die agtergrond gee.
• Oor die algemeen lees mense nie graag lang beskrywings nie. Vleg die beskrywings in die storie en gebeure in.

Ruimte is deel van die hele storie (dit kan selfs die storie laat gebeur…)

• Die ruimte van ‘n verhaal bepaal dikwels die gebeure en intrige. ‘n Verlate strandhuis, ‘n ruimtestasie, binnekant van konfytblik, ens. het eie storiemoontlikhede.
• Ruimte kan dinge vertel van ‘n karakter. ‘n Karakter se omgewing gee ‘n aanduiding van sy persoonlikheid en belangstellings. (Dink maar aan jou slaapkamer, jou boektas of jou penneblikkie!)
• Ruimte kan vertel wat in ‘n karakter se binneste aangaan. Bv. ‘n hartseer karakter kan alles rondom hom as kleurloos ervaar. ‘n Karakter se handeling met dinge in die ruimte kan ook vertel hoe hy voel: ‘n kind wat gate in ‘n boom kap kan dalk baie kwaad of gefrustreerd wees.
• Die omgewing waaruit ‘n karakter kom en ruimte waar hy grootgeword het, het ‘n invloed op sy persoonlikheid en motivering.
• Ruimte kan ‘n karakter laat “lewendig” word. ‘n Karakter wat reageer op die ruimte om hom, dinge hanteer en die omgewing met sy sintuie beleef, is geloofwaardiger as een wat maar net deur die omgewing beweeg, maar nie daarby betrokke raak nie.
• Soms kan die ruimte die antagonis in ‘n storie wees. Dink maar aan “Twister” waar die orkaan die groot vyand is. Kan jou boom dalk ‘n antagonis wees?
• Die ruimte en die manier waarop dit uitgebeeld word, skep en beïnvloed die stemming of atmosfeer van die verhaal. ‘n Riller kan net werk as die ruimte ‘n bedreiging inhou.
• Ruimte of voorwerpe in die ruimte kan simboliese betekenis kry. ‘n Boom is bv. dikwels simbool van lewe en dood, terwyl ‘n bos simbolies van die onbekende is. (Kyk hoeveel sprokies speel in die bos af.)

Skryf die eerste paragraaf van die volgende stories en kyk wat gebeur:

• Dis middernag. Langs die donker sipresbome…
• Hy was ‘n kort mannetjie, en daarom het hy in die boom geklim.
• Elke kind moet ‘n boomhuis hê.
• Sy kyk vlugtig oor haar skouer. Die geheime ingang is tussen die wortels.
• “Dit was die weerlig,” het Ouma altyd vertel.
• Op die boonste puntjie van die hoogte boom…

Bietjie meer:

Ruimte in ‘n boek is die plek en omgewing waar ‘n storie afspeel (milieu), maar ook die tyd en tydperk waarin die gebeure plaasvind. Ruimte sluit ook die algemene omgewing, agtergrond en lewenswyse van die karakters in.

Voorbeeld: In ‘n historiese verhaal is die ruimte die geografiese plek waar die storie afspeel, en ook die tydsfase en spesifieke historiese agtergrond. Die beroepe, lewenswyse, sosiale verhoudinge, morele standpunte, ensovoorts is deel van die betrokke tydperk en ruimte.