1. Kies die regte onderwerp. Gesels eers met die kind oor die onderwerp. Probeer iets kies of formuleer wat regtig binne sy verwysingsraamwerk val. ‘n Graad Eentjie kan regtig nog nie die wêreld raadgee oor aardverwarming nie. Hy kan hoogstens kla dat al die brokkoli wat sy ma hom voer, die gas-vlakke in die atmosfeer kan laat styg.

2. Dink aan die toespraak as ‘n boom. Die tema of kernboodskap is die wortels van die boom. Dis waar alles begin. Kry die tema/sentrale boodskap en bou van daar af op.

3. Die openingsreëls van die toespraak is belangrik. Gebruik ‘n treffende inleiding: ‘n stelling, ‘n vraag, ‘n grappie, ‘n paar reëls uit ‘n gedig, ‘n opskrif uit ‘n koerant, ‘n aanhaling, selfs ‘n liedjie.

4. Vanaf hierdie openingsaanhef, gaan daar nou ‘n boomstam groei. Hierdie boomstam gaan ten minste drie takke hê. Elke tak is ‘n argument wat die tema ondersteun wat in die eerste paragraaf genoem is. Al kan jy aan twintig argumente dink wat jou standpunt ondersteun, kies net drie en ontwikkel hulle. Byvoorbeeld: “Troeteldiere: Moet kinders troeteldiere hê?”

Gaan dink drie oorspronklike redes uit waarom kinders troeteldiere behoort te hê of nie. Ontwikkel elke idee soos die tak van ‘n boom.
Onthou, mens kan toor met ‘n tema. Jy kan byvoorbeeld die troeteldiertema as volg interpreteer:

“Natuurlik moet elke kind ‘n hond hê! Dit staan so in ons Grondwet. Dink ek.. Maar my punt is dit: hoe kry ‘n kind sy ouers om daardie hond te koop? Maklik: begin by ‘n perd. Kerm vir ‘n perd. Jy gaan op die ou end skik vir ‘n hond. Dis mos hoe die Vakbonde dit doen.”

“Kinders en troeteldiere is soos olie en water. Dit meng nie. Wie sit op die ou end met die gemors? MA. My ma sê ons drie kinders is al die troeteldiere wat sy mee kan huishou. G’n witrot, g’n hamster en definitief g’n katte vir haar nie. Sy is allergies vir hare. Dis toe ek haar oortuig van die ideale troeteldier: geen hare, geen mis, geen geblaf of gemiaau. Ja-nee. ‘n Luislang is die ideale troeteldier.”

5. As julle nou drie argumente uitgedink en neergeskryf het, gaan soek na bronne of verwysings wat julle argumente kan staaf. Hierdie bronne kan omtrent enige iets wees: koerantberigte, tydskrifartikels, internet, ensiklopedie, woordeboek, gedig, liedjie, aanhaling, navorsing, statistiek…

6. Die slot van die toespraak moet aansluit by die argument of vraag of stelling wat in die inleiding verskaf is. Sorg dat jou toespraak ‘n mooi geheel vorm, As ons dink aan die analogie van die boom, dan is die slot die top van die boom, die klimaks. ‘n Verrassing in die slot is altyd ‘n wenner.

7. Die slot van die toespraak kan pittig wees, ernstig, selfs skokkend. Die punt is: ‘n goeie toespraak gee die gehoor iets om aan te kou en oor te dink. Dus is ‘n retoriese vraag soms ‘n uitstekende slot. Bv. “Ek weet wat ek gaan doen om aardverwarming te stop. Die vraag is: weet die res van die wêreld?”

8. ‘n Slot kan ook effektief wees as dit die gehoor aanspoor tot aksie. Bv “Sal ons maar net handjies gevou bly sit terwyl die pole smelt, of gaan ons opstaan en iets doen? Basta! Kom ons stap nou hier uit en begin werk!”

9. Moet net nooit die gehoor aanval en te aggressief wees in die oordrag van jou boodskap nie. Oppas vir vinger wys: dit kan baie aanvallend oorkom.

Lekker skryf!