Wie sou kon dink dat die sosiale media platforms Tik-Tok en Instagram boekwurms só aan die lees kan kry? Binne ʼn jaar, kry die hutsmerke, #booktok en #bookstagram, reg waarmee uitgewers en bemarkers vir jare al sukkel (The Gaurdian, 2020), maar wat presies is #booktok en #bookstagram en hoe werk dit?
#Booktok is ʼn hutsmerk op Tik-Tok waar ʼn persoon ʼn kort video maak oor ʼn boek of die boeke wat hulle lees. Hierdie video’s het ʼn gemiddelde lengte van 45 sekondes en is sterk visueel met interessante video-tegnieke en klank. Dit is opmerklik hoe #boektok veral tieners en jongmense se aandag trek. Liefdesverhale en dramas as ontspanningsfiksie is veral gewild, maar speur- en spanningsverhale geniet ook baie aandag. Nog ʼn tendens van hierdie video’s is om jou “eerste reaksie” te wys terwyl jy die boek lees. Die persoon in die video sal byvoorbeeld huil terwyl hulle ʼn liefdesdrama lees of wys hoe hulle onder die komberse inkruip van vrees in ʼn spanningsverhaal. Alhoewel hierdie “reaksies” oordrewe en aansitterig vir sommige kan wees, berig die New York Times (2020) dat hierdie emosie-gelaaide videos daarin slaag om belangstelling te prikkel. Talle gebruikers het bevestig dat hulle ʼn boek aangekoop het, net om te sien of dit regtig so hartseer of vreesaanjaend is.
#Booktok is vir die eerste keer deur die 16-jarige Kate Wilson begin, toe sy TikTok-video’s oor haar boeke begin maak. Vinnig het haar volgelinge aangegroei en het ander mense ook oor hulle boekervaringe begin gesels. Vandag het #booktok ʼn reuse aantal volgelinge en die boekverkope stroom in. Die sukses van #booktok kan miskien aan die populêre musiek, visuele materiaal en generasie z-humor toegeskryf word. Bussiness Insider (2021) berig dat boeke wat in 2011 gepubliseer is, topverkopers in 2021 word danksy #booktok. Colleen Hoover se boek “It ends with us” (2016) is veral gewild onder die “boektokkers” en het in 2020 binne ʼn maand 21 000 eksamplare verkoop. Nou is Hoover se 5-jaar oue boek New York se topverkoper. Daar is ongelukkig nog nie baie plasings en voorbeelde van Suid-Afrikaanse boeke onder #booktok nie en die meeste video’s word oor Amerikaanse boeke gemaak.
#Bookstagram is Instagram se weergawe van #booktok. In plaas van video’s, deel mense op hierdie platform foto’s van hul gunsteling boeke of uittreksels uit ʼn boek. Teenoor #booktok se video’s met klank en byskrifte, deel #bookstagram ʼn foto met ʼn langer onderskrif wat die gebruiker moet lees. Dit maak #bookstagram egter nie minder gewild nie. Onder die hutsmerk #bookstagram sien ʼn mens meestal internasionale boeke en boeke in tale soos Arabies, Frans en Portugees. Om jou soektog meer spesifiek te maak, kan jy die hutsmerk #bookstagram saam met jou land se naam gebruik, byvoorbeeld #bookstagramswitzerland. Suid-Afrika se hoof hutsmerk is #bookstagramza. #Bookstagramza bestaan uit plasings oor eg Suid-Afrikaanse publikasies in boekwinkels soos Bargain Books en Rutlandboekwinkel, maar die meeste van die plasings wys slegs Engelse boeke.
Dit is duidelik dat die era van #booktok en #bookstagram beslis ʼn nuwe wêreld van moontlikhede vir die boekbedryf oopmaak, maar wat beteken dit vir die Afrikaanse boekbedryf? Dit is vanselfsprekend dat die grootste aantal plasings in Engels is. Sou ʼn mens “boekstagram” of “boektok” in die soekenjin tik, verskyn daar tallle Nederlandse boeke op die skerm. “#Boektokafrikaans” en ander variasies daarvan bestaan nog nie, ten spyte van die groot aantal Suid-Afrikaanse Engelse boeke. Afrikaans sal eenvoudig sy eie unieke hutsmerk moet kry.
Instagram se hulpsentrum beskryf wat nodig is vir ʼn hutsmerk om bekendheid te verwerf:
- Die hutsmerk moet deur baie gebruikers gesien en gedeel word.
- ʼn Groot hoeveelheid gebruikers moet die hutsmerk in hulle plasings begin gebruik.
- Die hutsmerk moet eenvoudig wees, maar oor trefkrag beskik.
Die Afrikaanse #bookstagram en #booktok is egter nie sonder voorlopers nie. Op Instagram het die 12-jarige @emiliedjie reeds ʼn hutsmerk vir Afrikaanse boeke begin: #boekstagramsuidafrika. Op TikTok het die jeugboekskrywer, Annerle Barnard, verskeie video’s onder die hutsmerk “boektok” geplaas. Hierdie gebruikers is ʼn voorbeeld van waarop Afrikaanse boekbemarking gebou kan word. Indien meer skrywers en lesers van hierdie hutsmerke gebruik maak en bestaande plasings deel, hoe vinniger sal die Afrikaanse #boektok en #boekstragram groei.
Afrikaanse skrywers en lesers behoort opgewonde te wees oor die nuwe moontlikhede wat #bookstagram en #booktok vir die boekbedryf bied. Deur saam te werk en aktief betrokke te raak by die hutsmerkkultuur, kan Afrikaanse boeke nuwe lewe op sosiale media kry.